Blog

Zakończeniem bezprawności działań ZUS, okazał się wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2018 r. sygn. akt II UK 213/17. ZUS w 2016 r. rozpoczął wysyłanie do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą pism, z prośbą o korektę zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych. Wprowadzał w błąd Ubezpieczonych, żądając dokonania korekty, co po spełnieniu obowiązku wynikającego z pisma ZUS, powodowało wyrejestrowanie z ubezpieczenia chorobowego wstecz (nawet o kilka lat). Następnie wydawał decyzję, w której żądał zwrotu pobranych zasiłków wraz z odsetkami. W konsekwencji takiego działania, przedsiębiorca w dniu nabycia prawa do zasiłków, nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, zatem nie miał prawa do otrzymania zasiłku macierzyńskiego, chorobowego, czy opiekuńczego.
W sprawie, którą rozpatrzył Sąd Najwyższy chodziło o sytuację, w której Ubezpieczona prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, po urodzeniu dziecka pobierała zasiłek macierzyński (była wcześniej objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym). Korzystając z urlopu macierzyńskiego nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej, a po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie podjęła działalności gospodarczej. Przedłożyła zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy w związku z kolejną ciążą. Od dnia urodzenia dziecka pobierała zasiłek macierzyński.
ZUS zażądał od Ubezpieczonej wypełnienia druku ZUS KOA. Wypełnienie tego druku powodowało zupełne wyrejestrowanie z ubezpieczenia chorobowego, co oznacza, że Ubezpieczona nie miała tytułu do pobierania zasiłku macierzyńskiego ani zasiłku chorobowego. Korekta, o której pisał w tym przypadku ZUS powodowała utratę prawa do zasiłku. ZUS działał bezprawnie – wprowadzał przedsiębiorcę w błąd żądając wypełnienia korekty. Urzędnicy udzielając informacji zgodnie z interpretacją ZUS twierdzili, że w momencie złożenia druku ZUS KOA dane na koncie Ubezpieczonej się uaktualnią i świadczenie, o jakie się wtedy ubiegała zostanie wypłacone. Sprawa pism o dokonanie korekty na kontach Ubezpieczonych trafiła do Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 9 sierpnia 2018 r. uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego, który to zmienił wyrok Sądu Okręgowego gdzie stwierdzono, że Ubezpieczona od pierwszego dnia pobierania zasiłku macierzyńskiego nie musi wyrejestrować się z ubezpieczenia chorobowego. Sąd ustalił, że Ubezpieczona podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu (chorobowemu), a tytuł do ubezpieczenia chorobowego nie ustał, ponieważ w jego miejsce wszedł tytuł do pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jest to zgodne z artykułem 9 ust. 1 c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
„Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5 a, 8 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.”
Sąd rozpatrując tę sprawę zwrócił uwagę na to, że ZUS nieprawidłowo pouczył Ubezpieczoną, że nie musi  składać  żadnych dokumentów, żeby zachować ubezpieczenie, które jest przedmiotem sporu. Tym samym stworzył sytuację, która miała spowodować uchybienie terminu opłacenia składek. Termin powinien być przywrócony tak, żeby Ubezpieczona mogła skutecznie uiścić stosowną opłatę. Jednak ZUS postanowił pozbawić Ubezpieczoną ubezpieczenia chorobowego. Gdyby Ubezpieczona otrzymała prawidłową informację z ZUS, zgłosiłaby się do ubezpieczenia chorobowego po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Sąd Apelacyjny, który zajmował się tą sprawą po złożeniu odwołania od decyzji ZUS, nie podzielił zdania Sądu Okręgowego. Uznał, że w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, Ubezpieczona nie posiadała żadnego innego tytułu do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Orzekł, że przerwa, w ubezpieczeniu chorobowym spowodowała jego formalne ustanie. Sąd Apelacyjny w swoim orzeczeniu wskazał, że wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym musi być wyraźny i jednoznaczny, a samo opłacanie przez Ubezpieczoną nie wystarczyło, żeby tytuł do ubezpieczenia chorobowego się reaktywował.
W wyroku Sąd Najwyższy rozpatrując niniejszą sprawę, krytycznie wypowiedział się na temat wyroku sądu drugiej instancji: ,,Sąd Najwyższy nie podzielił takiej wysoce kontrowersyjnej i restrykcyjnej wykładni Sądu drugiej instancji już dlatego, że zgodnie z art. 13 pkt 13 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego – od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków. Z tego normatywnego punktu odniesienia z przytoczonych regulacji nie wynika, że ubezpieczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, która pobiera zasiłek macierzyński wygasa i z tej przyczyny jakobypodlega wyrejestrowaniu przez płatnika składek (według art. 36 ust. 11 ustawy systemowej).Przeciwnie ubezpieczenie takiej osoby w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego uzyskuje status obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego, rentowych, chorobowego (podkreślenie SN) i wypadkowego z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego”. Ponadto stwierdził, że:

,,W tym zakresie warto zwrócić uwagę, że za okres opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenia społeczne, w tym ubezpieczenie chorobowe, uważa się także okres pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (art. 14 ust. 3 ustawy systemowej). Skoro za okres opłacania składek uważa się również okres pobierania zasiłków, nie wyłączając okresów pobierania zasiłków macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 13 pkt 13 tej ustawy), przeto sporne ubezpieczenie chorobowe skarżącej, która w okresie pobierania takich zasiłków formalnie (prawnie) nie zaprzestała definitywnie (nie zakończyła) ani nie zawiesiła pozarolniczej działalności, nie wygasło w okresie pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego, w którym spełnia warunki podlegania ubezpieczeniom z tego tytułu, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków.(…) Takie okoliczności podważały legalność i zasadność biurokratycznego oczekiwania organu rentowego na okresowe wyrejestrowanie się skarżącej z ubezpieczeń społecznych osób prowadzących pozarolniczą działalność i zarejestrowanie do ubezpieczeń społecznych z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.”
Sąd Najwyższy stwierdził również, że winę za nieopłacenie w terminie składki na ubezpieczenie chorobowe ponosi ZUS. Wynika z tego fakt, że ,,dezinformacja organu rentowego o nieprzerwanym podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu osoby ubezpieczonej z tytułu działalności pozarolniczej po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego i po ustaniu tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z pobieraniem takiego zasiłku – nie pozbawia osoby błędnie poinformowanej prawa do skutecznego złożenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w wybranym przez nią terminie (art. 11 ust. 2 i art. 14 ust. 2 pkt in fine, w związku z art. 36 ust. 3 i 5 ustawy systemowej) w celu zachowania prawa do świadczeń zasiłkowych ze spornego ubezpieczenia chorobowego”.
Zatem, po ponad 3 latach zakończył się spór sądowy i ZUS wypłacił zasiłek chorobowy bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim oraz następnie zasiłek macierzyński z tytułu kolejnej ciąży, co potwierdziło, że nie ma przepisu, który nakazuje się zarejestrować i wyrejestrować
z ubezpieczenia chorobowemu po zasiłku macierzyńskim.