Blog

Jakiś czas temu, zwróciła się do mnie ubezpieczona prowadząca działalność gospodarczą od 2012 r. W 2014 r. urodziła swoje drugie dziecko. Po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego przebywała na zasiłku chorobowym, a następnie na świadczeniu rehabilitacyjnym.Na początku 2017 r., ZUS skierował do ubezpieczonej pismo z prośbą o dokonanie korekty na koncie ubezpieczeniowym w celu uporządkowania okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Oczywiście w piśmie nie znalazło się żadne pouczenie dotyczące konsekwencji złożenia i „uporządkowania” konta, o które prosił ZUS. 

Ubezpieczona, zgodnie ze wskazówkami zawartymi w skierowanym do niej piśmie, dokonała czynności o które poprosił ZUS. Po trzech dniach od dokonania wymaganych przez ZUS modyfikacji, ZUS wydał decyzję w zakresie obowiązku zwrotu wszystkich rzekomo nienależnie pobranych przez nią świadczeń, czyli zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 2014 r. do 2016 r. ZUS zażądał od ubezpieczonej zwrotu blisko  250.000,00 zł (!!!) wraz z odsetkami, w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszej decyzji

Jednakże po naszej interwencji, ZUS wycofał się ze swojego stanowiska i uznał, że świadczenie jest co prawda dalej nienależne ale wypłacone z winy organu, a takie co do zasady nie podlega zwrotowi.

Poprzednia praktyka ZUS – żądania zwrotu świadczenia nienależnego okazała się nieskuteczna.

ZUS stosując powyższą wykładnię przepisów, na początku roku próbował wydawać decyzję o zwrocie świadczenia nienależnego, nie wydając decyzji o podleganiu. W związku z ewidentnym łamaniem przepisów, sam wycofał się ze swojego stanowiska. W sprawie, którą prowadzimy odstąpił od  żądania zwrotu zasiłku.

W ostatnim czasie ZUS przedstawił nową interpretację przepisów, dotyczących pobierania zasiłków w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Według aktualnej wykładni ZUS, okres urlopu macierzyńskiego stanowi odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych. W praktyce oznacza to, że kobieta przedsiębiorca – podlegająca ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności –  pozostająca na zwolnieniu lekarskim w trakcie ciąży, z dniem porodu powinna wyrejestrować się z ubezpieczeń – w tym chorobowego – (dokumentem ZWUA) i w tym samym momencie, na czas pobierania zasiłku macierzyńskiego zgłosić się tylko do ubezpieczenia zdrowotnego (dokumentem ZZA). W dniu zakończenia urlopu macierzyńskiego i tym samym pobierania zasiłku macierzyńskiego – ubezpieczona winna złożyć do ZUS dokument ZUA z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, aby tym samym, nabyć prawo do zasiłku chorobowego – z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – w przypadku zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego.

W połowie 2015 r., ZUS zaczął odmawiać wypłaty zasiłków chorobowych, do których ubezpieczone przedsiębiorcze matki nabyły prawo bezpośrednio po zakończeniu okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Według ZUS, zasiłki były nienależne osobom, które nie wyrejestrowały się z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z dniem porodu i ponownie nie zarejestrowały się z dniem zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Co zaskakujące działania ZUS, nie objęły innych ubezpieczonych – takich jak pracownicy czy zleceniobiorcy, którzy z tytułu umowy o pracę lub umowy cywilno-prawnej podlegali ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu.

Ubezpieczone przedsiębiorcze matki, korzystające ze swojego prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego zaczęły otrzymywać od ZUS wezwania do składania korekt (KOA) lub informację o wyrejestrowaniu z ubezpieczenia za pośrednictwem organu. Na podstawie złożonej korekty, nieświadoma podstępu ZUS ubezpieczona – sama pozbawiała się prawa do otrzymania zasiłku, tj. podstawy do zasiłku. Dla organu JEST to podstawa do uchylenia wszystkich decyzji przyznających zasiłek za lata wstecz. Tu należy wyjaśnić, że fakt podlegania ubezpieczeniu chorobowemu uprawnia do świadczeń takich jak zasiłek chorobowy, macierzyński czy opiekuńczy i objęcie tymi ubezpieczeniami następuje od dnia złożenia wniosku. Zatem jeśli, ktoś obecnie dokona wyrejestrowania lub ZUS wyrejestruje go z ubezpieczeń społecznych organ przyjmuje, że zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego nastąpiło w dniu dokonania korekt, zatem ubezpieczona (ubezpieczony), nie mieli prawa do zasiłków, które pobrali, ponieważ w dniu porodu nie podlegali ubezpieczeniu chorobowemu.

A kwoty, jakich żąda ZUS są niebagatelne, ponieważ średni czas pobierania zasiłków to 18 miesięcy. Wysokość zasiłku podlegająca zwrotowi to kwoty od 150.000,00 zł do 300.000,00 zł.

ZUS w sposób bardzo naturalny informuje ubezpieczonych o nieprawidłowościach. Jeden z Oddziałów wysyła do Ubezpieczonych zawiadomienie o wszczęciu postępowania z urzędu i stwierdza, że „w wyniku analizy dokumentów zewidencjonowanych na koncie oraz w oparciu o obowiązujące przepisy, Oddział ZUS stwierdził nieprawidłowości w schemacie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej z uwagi na fakt nabycia zasiłku macierzyńskiego”. Organ na stronie trzeciej rzeczonego pisma stwierdza, że „zgodnie z obowiązującymi przepisami (…) w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma jest Pan/i zobowiązania do złożenia:

”Stosownego oświadczenia w formie formularza ZUS KOA, w celu konieczności uporządkowania danych dotyczących przebiegu ubezpieczenia. Zawarte w nim informacje pozwolą skorygować błędne dane, a w konsekwencji otrzymać prawidłowy zapis na Pana/i koncie jako osoby ubezpieczonej”.

Jednakże po dokonaniu powyższego uporządkowania Ubezpieczona, otrzymała decyzję o obowiązku zwrotu świadczenia nienależnego za okres 2014  – 2016 r. wstecz, w łącznej wysokości 183.000,00 zł.

Jeśli dostaniesz decyzję z ZUS musisz się odwołać, chyba że chcesz aby Twój dom był przedmiotem egzekucji ZUS.

ZUS obecnie sprawdza wszystkie osoby, które pobierały zasiłek chorobowy lub macierzyński w latach 2012-2017 r. i jeżeli te osoby nie zastosowały się do „nowej” interpretacji, to:

• uchyla bez podstawy prawnej wszystkie decyzje dotyczące nabycia prawa do zasiłku za okres wsteczny, lub
• wydaje decyzję o niepodleganiu ubezpieczeniu chorobowemu za okres prowadzenia działalności gospodarczej.

Wydanie decyzji o niepodleganiu ubezpieczeniu jest zazwyczaj pierwszą decyzją w tego typu sprawach, ZUS następnie nie czekając na uprawomocnienie się decyzji  o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w tym chorobowemu wydaje kolejną decyzję o pobraniu świadczenie nienależnego i wnosi o zwrot pobranych zasiłków.

Wskazówki jak postępować:

1. Jeśli dostaniesz pismo z ZUS o obowiązku wyrejestrowania się z ubezpieczeń społecznych dotyczących lat wstecz, nie rób tego – niech organ to zrobi z urzędu.
2. Jeśli otrzymasz pismo z ZUS o wszczęciu postępowania z urzędu oznacza to, że ZUS wyda decyzję.
3. Jeśli ZUS wyda Ci decyzję o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym za lata wstecz i w tym okresie pobierałeś/pobierałaś zasiłek, MUSISZ SIĘ OD TEJ DECYZJI ODWOŁAĆ! (podpowiedź jak odwołać się od decyzji ZUS znajdziesz tutaj: helpdeskkadrowy.pl/blog/sprawy-zus/odwolania…).
4. Jeśli ZUS na podstawie nieprawomocnej decyzji o podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu (która nie została utrzymana w mocy w postępowaniu sądowym, bądź też zostało od niej wniesione odwołanie) wyda decyzję o obowiązku zwrotu zasiłku, pamiętaj ZUS działa bezprawnie, nie może wydać kolejnej decyzji na podstawie nieprawomocnej decyzji.
5. Jeśli ZUS wyda Ci od razu decyzję o obowiązku zwrotu zasiłku z powodu pobrania świadczenia nienależnego, MUSISZ się odwołać, ponieważ żadna przesłanka dotycząca pobrania świadczenia nienależnego nie jest spełniona.

ZUS rażąco narusza przepisy prawa, w tym przede wszystkim przepisy postępowania administracyjnego, na podstawie których pierwotnie uchylał ubezpieczonym wszystkie prawomocne decyzje o nabyciu prawa do zasiłków. Decyzje ostateczne organu, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez ZUS uchylone, zmienione lub unieważnione na zasadach określonych wyłącznie w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego. ZUS dopuszcza się jawnego naruszenia art. 155 k.p.a. i art. 156 k.p.a. – nie zostały bowiem spełnione żadne przesłanki warunkujące uchylenie lub zmianę decyzji.Jednak ZUS narusza k.p.a. z pełną premedytacją, ponieważ odwołania od decyzji ZUS wnosi się do sądu powszechnego, który nie bada co do zasady zarzutów z k.p.a.

Kolejnym naruszeniem organu jest żądanie zwrotu zasiłku poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 84 ust. 1–3 ustawy systemowej.Organ zażąda zwrotu zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie art. 84 ustawy systemowej, który nie ma zastosowania w przedmiotowych sprawach, ponieważ Ubezpieczona (Ubezpieczony), nie pobrała nienależnego świadczenia z ubezpieczeń społecznych, w związku z czym nie ma obowiązku jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, ponieważ nie zaistniała żadna z przesłanek określona w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, tj.:

• organ nie wypłacałświadczenia pomimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, a Ubezpieczona (Ubezpieczony) nie była (był) pouczona (pouczony) o braku prawa do ich pobierania;
• wyżejwymienione świadczenia nie były wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Ponadto w wyroku z dnia 2 grudnia 2009 r. (sygn. w sprawie I UK 174/09) Sąd Najwyższy stwierdził, że „wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia”. Również w wyroku z dnia 10 czerwca 2008 r. (sygn. I UK 376/07) Sąd Najwyższy uznał, że „obowiązek zwrotu wypłaconych nienależnie świadczeń z ubezpieczeń społecznych obciąża płatnika składek w myśl art. 84 ust. 6 ustawy systemowej tylko wówczas, gdy ich pobranie spowodowane zostało przekazaniem przez niego nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a jednocześnie brak jest podstaw do żądania takiego zwrotu od osoby, której faktycznie świadczenia te wypłacono, bowiem nie można uznać, że pobrała je nienależnie w rozumieniu art. 84 ust. 2 tej ustawy.” W sprawach tego typu to ZUS był płatnikiem zasiłku, w związku z powyższym nawet gdyby hipotecznie przyjąć, że Ubezpieczona (Ubezpieczony) pobrała (pobrał) świadczenie nienależnie, to zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego nie ma obowiązku zwrotu świadczenia.

TRZEBA się odwołać! W razie braku odwołania od decyzji ZUS, decyzja stanie się prawomocna i ZUS będzie mógł dochodzić roszczenia na drodze egzekucyjnej.