Blog

1 czerwca 2017 r. weszła w życie nowelizacja przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r.  Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) i ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (PPSA). Jest to jedna z większych reform procedury administracyjnej ostatnich lat. Zwracamy uwagę na najistotniejsze zmiany i nowe regulacje.

 

MEDIACJE

Wprowadzony nowelizacją do KPA Rozdział 5a reguluje instytucję mediacji (dotąd postępowanie mediacyjne było możliwe dopiero na etapie postępowania sądowo-administracyjnego). Mediacja może się toczyć zarówno pomiędzy stronami postępowania administracyjnego, jak i pomiędzy organem a stroną (stronami) postępowania.

Mediację można wszcząć na wniosek strony (wówczas strona może wskazać mediatora) lub z urzędu. Strona nie ma obowiązku przystąpić do mediacji, a przystępując do niej może w każdej chwili odstąpić od takiego sposobu rozstrzygnięcia sprawy.

Organ zawiadamiający stronę o możliwości przeprowadzenia mediacji zwraca się do stron postępowania, aby w terminie 14 dni wyrazili zgodę na jej przeprowadzenie i wybrali mediatora (jeśli strony nie wybiorą mediatora – wyboru dokonuje organ administracji). Bezskuteczny upływ tego terminu uniemożliwia przeprowadzenie mediacji.

Z przeprowadzonej mediacji sporządza się protokół. Jeśli wynikiem mediacji są ustalenia zgodne z prawem, organ załatwia sprawę zgodnie z tymi ustaleniami (art. 96n § 1  KPA).

 

Uwaga!

Mediację w postępowaniu administracyjnym można prowadzić również w sprawach, które zostały wszczęte przed dniem 1 czerwca 2017 r.

 

POLUBOWNE ZAŁATWIANIE SPRAW

Znowelizowanym przepisem art. 13 KPA nałożono na organy administracji publicznej obowiązek dążenia do zawierania ugód w sprawach, w których strony mają sporne interesy. Organy mają także nakłaniać strony do mediacji.

 

ROZSTRZYGANIE WĄTPLIWOŚCI NA KORZYŚĆ STRONY

Nowością w KPA jest zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony (znana już np. z Ordynacji podatkowej). Ma ona zastosowanie w sprawach, których przedmiotem jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia (np. w postępowaniu administracyjnym o cofniecie zezwolenia), a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej.

Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony nie ma charakteru bezwzględnego. Nie znajdzie zatem zastosowania m.in. gdy sprzeciwiają się temu sporne interesy stron.

 

ZASADA PEWNOŚCI PRAWA

Zgodnie z art. 8 § 2 KPA organ administracji publicznej nie powinien bez uzasadnionej przyczyny odstępować od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw o tożsamym stanie prawnym i faktycznym. Odstępując zaś od niej (np. gdy okaże się, że praktyka była wadliwa lub niezgodna z prawem), organ będzie musiał to szczegółowo uzasadnić.

 

MILCZĄCE ZAŁATWIENIE SPRAWY

Wprowadzone do KPA regulacje dotyczące milczącego załatwienia sprawy znajdą zastosowanie tylko wtedy, gdy z przepisów szczególnych będzie wynikał taki sposób załatwienia sprawy administracyjnej. Nie można zatem przyjąć, by w każdej sprawie, w której organ w terminie np. nie wydał decyzji sprawa została załatwiona zgodnie z wnioskiem strony.

Art. 122a § 2 KPA wprowadza dwa tryby milczącego załatwienia sprawy:

• milczącą zgodę – gdy organ w ustalonym przepisami prawa terminie nie wniesie sprzeciwu;
• milczące zakończenie postępowania – gdy organ nie wyda decyzji lub postanowienia w terminie wskazanym w przepisie szczególnym.

Przyjmuje się, że milczące załatwienie sprawy następuje w dniu następującym po dniu, w którym upływa termin przewidziany do wydania decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie albo wniesienia sprzeciwu (art. 122c  § 1 KPA).

 

PONAGLENIE ORGANU

Do dnia 31 maja 2017 r. w razie bezczynności lub opieszałości organu administracji publicznej, strona była uprawniona do wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia. Teraz zaś może skorzystać z nowego środka – tj. ponaglenia (art. 37 § 1 KPA). Wnosząc je należy uzasadnić, dlaczego strona uważa, że organ działa opieszale lub jest bezczynny.

Wniesienie ponaglenia jest o tyle istotne, że umożliwia stronie podjęcie kolejnego kroku przymuszającego organ do działania, tj. wniesienie skargi do WSA na bezczynność lub przewlekłość postępowania. Co ważne, przepisy KPA nie wprowadzają konieczności oczekiwania na rozpatrzenie ponaglenia; a zatem skargę do WSA można wnieść wykazując jedynie, że ponaglenie zostało już złożone.

Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Jeśli zaś nie ma organu wyższego stopnia, należy je wnieść do organu prowadzącego postępowanie. Ponaglenie powinno być rozpatrzone w ciągu 7 dni od dnia jego wpływu do organu uprawnionego do jego rozpatrzenia (organ, któremu zarzuca się opieszałość lub bezczynność po otrzymaniu ponaglenia przekazuje sprawę wraz ze swoim stanowiskiem).

 

WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE SPRAWY

Po wejściu w życie przepisów nowelizujących KPA, strona nie ma już obowiązku wnioskowania o ponowne rozpatrzenie sprawy (przypominamy, że środek ten przysługuje w sprawach, w których nie ma organu wyższego stopnia nad organem, który wydał decyzję). Do dnia 31 maja 2017 r. strona, która chciała zaskarżyć decyzję do WSA była zobowiązana najpierw złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Teraz zaś to strona decyduje, czy chce, by jej sprawa była ponownie rozpoznana przez ten organ czy też od razu wnosi skargę do WSA. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składa się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, zaś skargę do WSA w terminie 30 dni.

 

POŚWIADCZANIE DOKUMENTÓW ZA ZGODNOŚĆ Z ORYGINAŁEM

Na organy administracji publicznej nałożony został obowiązek poświadczania za zgodność z oryginałem dokumentów składanych w postępowaniu przez stronę (art. 76a § 2b KPA).

Strona będzie też mogła odmówić w toku postępowania administracyjnego przedłożenia dokumentów, które są w posiadaniu organu.

 

POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE

Postępowaniu uproszczonemu mają być poddane sprawy nieskomplikowane, tj. takie, które organ może rozstrzygnąć w oparciu o dowody załączone przez stronę lub będące w posiadaniu organu. KPA reguluje zasady i tryb tego postępowania – jednak znajdą one zastosowanie tylko wtedy, gdy przepis szczególny będzie przewidywał taki tryb rozpatrywania sprawy administracyjnej.

Organ administracji prowadzący postępowanie uproszczone będzie miał maksymalnie miesiąc na załatwienie sprawy (art. 35 § 3a KPA).

 

ADMINISTRACYJNE KARY PIENIĘŻNE

Do KPA wprowadzono ogólne przepisy dotyczące administracyjnych kar pieniężnych. Ustawodawca przyjął założenie, że sankcje finansowe nakładane decyzjami administracyjnymi mają być adekwatne. Dlatego też określono m.in. sytuacje, w których organ administracji publicznej może odstąpić od kary, ustalono katalog okoliczności, które organ ma wziąć pod uwagę przy wymiarze kary (m.in. okoliczności naruszenia prawa, stopień przyczynienia się do naruszenia prawa), zasady udzielania ulg w wykonaniu kar administracyjnych.

Jeśli jednak przepisy szczególne w sposób kompleksowy regulują sankcje finansowe w postępowaniach administracyjnych – wówczas nie będą miały zastosowania przepisy KPA.

Należy też podkreślić, że jeśli przepisy prawa ustalają administracyjną karę pieniężną w określonej kwocie (a nie w przedziale widełkowym), organ nie będzie mógł zmniejszyć kary stosując przepisy KPA.

 

SPRZECIW OD DECYZJI KASATORYJNEJ

W postępowaniach administracyjnych wszczętych po dniu 31 maja 2017 r., w razie wydania przez organ II instancji decyzji uchylającej decyzję organu I instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia, strona wnosi sprzeciw (dotychczas decyzje takie były zaskarżane skargą do WSA). Zwrócenia uwagi wymaga, że sprzeciw wnosi się – za pośrednictwem organu, który wydał taką decyzję – do WSA w terminie 14 dni (a nie 30 dni!) od doręczenia decyzji.

 

ZRZECZENIE SIĘ PRAWA DO WNIESIENIA ODWOŁANIA

Zgodnie z art. 127a) KPA strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania. Wówczas decyzja stanie się prawomocna i ostateczna z dniem wpływu tego oświadczenia do organu (a zatem nie będzie jej można później zaskarżyć). Gdy w postępowaniu występuje więcej niż jedna strona, skutek taki zostanie wywołany, gdy wszystkie strony zrzekną się tego prawa; decyzja staje się wówczas prawomocna i ostateczna z dniem wpływu oświadczenia o zrzeczeniu przez ostatnią ze stron.

Zrzeczenia można dokonać dopiero po wydaniu decyzji; nie ma zatem możliwości, by we wniosku o wszczęcie postępowania lub w toku postępowania skutecznie złożyć takie oświadczenie.

 

POUCZENIE O WYSOKOŚCI OPŁATY, WPISU

Na organy administracji publicznej nałożono obowiązek informowania strony o wysokość opłaty, wpisu jakie strona będzie musiała ponieść w razie wniesienia skargi lub wytoczenia powództwa.