Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę, może być przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę


Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2014 r. (sygn. akt: II PK 176/13) orzekł, że nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy i jest podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.


Jak wygląda stan faktyczny?

Pracownik był zatrudniony u pracodawcy na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu. Złożył wypowiedzenie do pracodawcy z uwagi na otrzymaną atrakcyjniejszą finansowo ofertę pracy w Norwegii. Kierownictwo zakładu pracy, celem uniknięcia odejścia pracownika, negocjowało z nim podwyższenie wynagrodzenia.

Pracownik powiadomił pracodawcę o odmowie podpisania porozumienia podwyższającego jego wynagrodzenie i wniósł o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem  stron.

Odejście pracownika stawiało pracodawcę w trudnej sytuacji kadrowej, wobec czego pracodawca nie wyraził zgody na rozwiązanie umowy o pracę na zasadzie porozumienia stron.

Pracownik udał się do ZUS-u i uzyskał informację o istniejących zaległościach w odprowadzaniu składek ZUS. W odpowiedzi na pytanie pracownika w sprawie braku odprowadzania składek ZUS, pracodawca skierował do niego pismo. Z treści pisma Pracodawcy wynika, iż nie miały miejsca wpłaty w pełnej wysokości składek ZUS za okres od stycznia do kwietnia 2011 r., ponadto Pracodawca złożył za miesiąc maj 2011 r. zerowy raport ZUS, jak również nie miały miejsca żadne wpłaty składek ZUS za okres od czerwca 2011 do lutego 2012 r.  

Dnia 22 marca 2012 r., pracownik złożył pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy w trybie art. 55 § 11 kodeksu pracy, wskazując jako przyczyny: długotrwałe, ciągłe naruszanie podstawowych obowiązków pracodawcy przez nieodprowadzanie należnych składek na ubezpieczenia społeczne, szczególnie składek emerytalnych, pomimo potrącenia ich z wynagrodzenia pozwanego.  Pracodawca skierował sprawę do sądu, kwestionując podstawy złożonego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.


Wyciąg z przepisów kodeksu pracy

Art. 55. [Rozwiązanie przez pracownika]

§ 1. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. 
§ 11. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. 
§ 2. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Przepis art. 52 § 2 stosuje się odpowiednio. 
§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn określonych w § 1 i 11 pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.



Co wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego?

Sąd Najwyższy przyjął, że na pracodawcy spoczywa obowiązek wypłaty wynagrodzenia i odprowadzenia z tego tytułu należnych składek ZUS, a naruszenie tego obowiązku stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy. Określenie „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków” należy rozumieć jako bezprawne (sprzeczne z obowiązującymi przepisami bądź zasadami współżycia społecznego) działania lub zaniechania pracodawcy z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy i niosące zagrożenia dla istotnych interesów pracownika.

Z obowiązkiem wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę, wiąże się także obowiązek odprowadzenia łączących się z nim obciążeń w postaci zaliczki na podatek dochodowy czy składek ZUS, zarówno w części finansowanej przez pracownika, jak i obciążającej pracodawcę jako płatnika składek. Z punktu widzenia pracownika, brak odprowadzenia za niego składek na ubezpieczenia społeczne, stanowi istotne zagrożenie jego interesów, uzasadniające uznanie naruszenia za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy, a istnienie trudności finansowych u pracodawcy nie znosi automatycznie obowiązków, jakie przepisy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nakładają na pracodawcę.