Wypowiedzenie umowy o pracę – najczęstsze przyczyny

Kategorie:

Umowę o pracę można rozwiązać na wiele sposobów, np. na mocy porozumienia stron, za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia oraz przez upływ czasu zawartej umowy.

Rozwiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony za wypowiedzeniem wymaga od pracodawcy wskazania przyczyny wypowiedzenia. Co istotne, ten wymóg nie dotyczy pracownika, a więc pracownik nie musi podawać przyczyny swojego wypowiedzenia. Przyczyna wypowiedzenia musi być:

  • uzasadniona,
  • konkretna (a więc zrozumiała dla pracownika i nie może być zbyt ogólna),
  • prawdziwa (nie może być hipotetyczna, musi rzeczywiście zaistnieć lub być przyszła, ale pewna i ma nastąpić w nieodległym terminie).

Podanie przyczyny wypowiedzenia ma bardzo ważne znaczenie dla pracownika, ponieważ tylko w tych granicach może toczyć się spór przed sądem (pracodawca nie może już wskazać kolejnej przyczyny wypowiedzenia, dopiero w sądzie), a także dla samej ważności wypowiedzenia, ponieważ jeśli nie zostanie wskazana przyczyna to wypowiedzenie umowy jest bezskuteczne.

Najczęstsze przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę

  1. utrata zaufania pracodawcy wobec pracownika – zwłaszcza gdy pracownik zajmuje stanowisko kierownicze,
  2. stawienie się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy,
  3. podjęcie działalności konkurencyjnej dla pracodawcy,
  4. likwidacja stanowiska pracy,
  5. częste nieobecności pracownika w pracy nawet od niego niezależne,
  6. brak dbałości, staranności w wykonywaniu obowiązków pracowniczych.

Od złożonego wypowiedzenia, przysługuje pracownikowi odwołanie do sądu pracy w terminie 21 dni od daty otrzymania pisma od pracodawcy. W odwołaniu pracownik może domagać się:

  • żądania uznania wypowiedzenia za bezskuteczne,
  • przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach,
  • odszkodowania.

Przykładowe powody wypowiedzenia na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego:

  • Przyczyna rozwiązania umowy – za wypowiedzeniem
    • Niezależna od pracownika Zależna od pracownika
    Li­kwi­da­cja sta­no­wi­ska pracy z po­wo­du re­struk­tu­ry­za­cji za­kła­du pracy. Ne­ga­tyw­na ocena rocz­na i kwar­tal­na, która po­twier­dza nie­do­sta­tecz­ne przy­go­to­wa­nia za­wo­do­we i prak­tycz­ne do peł­nie­nia funk­cji kie­row­ni­czej (wyrok SN z 11 lu­te­go 2005 r., sygn. akt I PK 178/04, wyrok SN z 13 maja 1998 r., sygn. akt I PKN 105/98).
    Zmniej­sze­nie stanu za­trud­nie­nia w za­kła­dzie pracy. Zgod­nie z po­ro­zu­mie­niem ze związ­ka­mi za­wo­do­wy­mi do zwol­nie­nia zo­sta­ły wy­ty­po­wa­ne osoby, które mają prawo do eme­ry­tu­ry. (wyrok SN z 14 stycz­nia 2008 r., sygn. II PK 102/07, wyrok SN z 3 li­sto­pa­da 2010 r., sygn. akt I PK 93/10). Utra­ta za­ufa­nia do kie­row­ni­ka od­dzia­łu, po­le­ga­ją­ca na wy­ra­że­niu w obec­no­ści in­nych pra­cow­ni­ków, w ob­raź­li­wych sło­wach, dez­apro­ba­tę dla de­cy­zji Pre­ze­sa (wyrok SN z 12 stycz­nia 2005 r., sygn. I PK 145/04, wyrok SN z 12 lipca 2001 r. sygn. I PKN 539/00).
    Li­kwi­da­cja dzia­łu (wyrok SN z 19 maja 2011 r., sygn. III PK 75/10). Pro­wa­dze­nie pry­wat­nej dzia­łal­no­ści w spo­sób za­gra­ża­ją­cy do­bre­mu imie­niu pra­co­daw­cy (wyrok SN z 5 wrze­śnia 1997 r., sygn. akt I PKN 223/97).
    Upa­dłość spół­ki. Od­mo­wa pod­da­nia się ba­da­niom kon­tro­l­nym po okre­sie dłu­go­trwa­łej nie­obec­no­ści w pracy (wyrok SN z 10 stycz­nia 2006 r., sygn. akt I PK 131/05).
    Zmia­ny tech­no­lo­gicz­no – or­ga­ni­za­cyj­ne skut­ku­ją­ce re­duk­cją eta­tów (wyrok SN z 13 paź­dzier­ni­ka 1999 r. sygn. I PKN 290/99). Dłu­go­trwa­łe, po­wta­rza­ją­ce się ab­sen­cje cho­ro­bo­we za­kłó­ca­ją­ce or­ga­ni­za­cję pracy (wyrok SN z 21 paź­dzier­ni­ka 1999 r., sygn. akt I PKN 323/99 , wyrok SN z 21 paź­dzier­ni­ka 1999 r. sygn. I PKN 323/99).
    Dą­że­nie do ra­cjo­na­li­za­cji struk­tu­ry za­trud­nie­nia (wyrok SN z 16 czerw­ca 1999 r. sygn. I PKN 106/99). Od­mo­wa przy­ję­cia no­we­go (zmie­nio­ne­go) za­kre­su czyn­no­ści, który zo­stał usta­lo­ny zgod­nie z umową o pracę i nie zmie­nia jej istot­nych po­sta­no­wień (wyrok SN z 12 luty 2010 r., sygn. akt II PK 215/09).
    Li­kwi­da­cja ko­mór­ki or­ga­ni­za­cyj­nej, w któ­rej był za­trud­nio­ny pracownik. Nie­prze­strze­ga­nie prze­pi­sów BHP, które zo­sta­ło po­twier­dzo­ne 3 upo­mnie­nia­mi wrę­cza­nym przez bez­po­śred­nie­go prze­ło­żo­ne­go (wyrok SN z 14 wrze­śnia 1998 r. sygn. I PKN 322/98).
    Zmia­ny or­ga­ni­za­cyj­ne, które obej­mu­je mię­dzy in­ny­mi prze­su­nię­cia pra­cow­ni­ków mię­dzy po­szcze­gól­ny­mi dzia­ła­mi (ko­mór­ka­mi), ogra­ni­cze­nie za­trud­nie­nia, zwięk­sze­nie za­trud­nie­nia, a także li­kwi­da­cję sta­no­wisk pracy (wyrok SN z 23 maja 1997 r. sygn. I PKN 176/97). Nie wy­wią­zy­wa­nie się z obo­wiąz­ków pra­cow­ni­czych po­le­ga­ją­ce na braku ra­por­to­wa­nia do cen­tra­li (wyrok SN z 24 li­sto­pa­da 1998 r. sygn. I PKN 456/98).
    Zmia­ny or­ga­ni­za­cyj­ne, w tym li­kwi­da­cja urzę­du, spo­wo­do­wa­ne wpro­wa­dze­niem re­for­my ad­mi­ni­stra­cji pu­blicz­nej (wyrok SN z 22 wrze­śnia 2000 r. sygn. I PKN 35/00). Brak dba­ło­ści o dobro za­kła­du, nie za­sto­so­wa­nie się do re­gu­la­mi­nu pracy, co spo­wo­do­wa­ło znisz­cze­nie ko­par­ki i znacz­ną stra­tę w mie­niu pra­co­daw­cy (wyrok SN z 12 grudnia ­2001 r., sygn. I PKN 728/00).
    Zmniej­sze­nie za­trud­nie­nia z przy­czyn eko­no­micz­nych tj. stra­tę głów­ne­go kon­tra­hen­ta firmy, co wpły­nę­ło na zmniej­sze­nie pro­duk­cji. Po­dej­mo­wa­nie dzia­łal­no­ści za­rob­ko­wej kon­ku­ren­cyj­nej wzglę­dem pra­co­daw­cy (wyrok SN z 1 lipca 1998 r., sygn. I PKN 218/98).
      Nie prze­strze­ga­nie re­gu­la­mi­nu pracy w punk­cie do­ty­czą­cym spo­so­bu ubio­ru do pracy pra­cow­ni­ków banku pra­cu­ją­cych na sali ob­słu­gi klien­ta (wyrok SN z 10 maja 2000 r. sygn. I PKN 630/99).
      Bier­ność i bez­czyn­ność po­wo­du­ją­ca brak sku­tecz­no­ści w wy­ko­ny­wa­niu po­wie­rzo­nych zadań (wyrok SN z 5 gru­2000 r. sygn. I PKN 124/00)
      Nie­pra­wi­dło­we roz­li­cze­nie się z mie­nia o znacz­nej war­to­ści, nie­rze­tel­ne i nie­do­kład­ne wy­da­wa­nia to­wa­rów z ma­ga­zy­nu, co spo­wo­do­wa­ło stra­tę w mie­niu firmy.
      Utra­ta za­ufa­nia po­le­ga­ją­ca na stwier­dze­niu nie­do­bo­ru w kasie firmy spo­wo­do­wa­nej na­ru­sze­niem prze­pi­sów fi­nan­so­wych (wyrok SN z 14 lipca 1999 r. sygn. I PKN 148/99, wyrok SN z 3 marca 2009 r., sygn. akt II PK 251/08).
      Utar­ta za­ufa­nia która prze­ja­wia się w pu­blicz­nej kry­ty­ce no­wych celów spół­ki wy­zna­czo­nych przez Za­rząd oraz okła­my­wa­nie bez­po­śred­nie­go prze­ło­żo­ne­go (wyrok SN z 14 paź­dzier­ni­ka 2004 r., sygn. I PK 697/03, wyrok SN z 25 stycz­nia 2005 r. sygn. II PK 171/04).
      Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, na podstawie tego samego zdarzenia, za które została nałożona na pracownika kara porządkowa. Pracodawca ma takie prawo w każdym przypadku, w którym waga naruszenia obowiązków jest na tyle znacząca, że uzasadnia przekonanie pracodawcy o niemożności dalszego zatrudnienia pracownika (Wyrok SN z 18 lutego 2015 r., I PK 171/14).
      Niemożność porozumienia się i współpracy przełożonego z pracownikiem, wynikająca z ich odmiennej wizji prowadzenia zakładu pracy, wyrażająca się dezaprobatą pracownika dla zmian organizacyjnych i przejawiająca się w sposobie wykonywania obowiązków pracowniczych, może stanowić przyczynę utraty do niego zaufania pracodawcy i uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok SN z 6 marca 2018 r., II PK 75/17)
  • Przyczyna rozwiązania umowy – bez wypowiedzenia
    • Zależna od pracownika Niezależna od pracownika
    Sta­wie­nie się do pracy w sta­nie nie­trzeź­wym (wyrok SN z 11 kwiet­nia 2000 r. sygn. I PKN 586/99). Nauczyciel mianowany może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia, z powodu naruszenia przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi w miejscu pracy (wyrok SN z 13 czerwca 2018 r., III PK 59/17).
    Spo­ży­wa­nie al­ko­ho­lu w miej­scu i cza­sie pracy (wyrok SN z 4 li­sto­pa­da 2010 r., sygn. II PK 110/10). Całkowite zaprzestanie przez pracodawcę wypłaty wynagrodzenia, jak i wypłacanie wynagrodzenia nieterminowo lub w zaniżonej wysokości (wyrok SN z 21 czerwca 2017 r., II PK 198/16).
    Roz­po­czę­cie urlo­pu wy­po­czyn­ko­we­go przed udzie­le­niem go przez pra­co­daw­cę, co spo­wo­do­wa­ło za­kłó­ce­nie po­rząd­ku pracy (wyrok SN z 16 wrze­śnia 2008 r., sygn. II PK 26/08). Umyślne naruszanie przez przełożonego godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, nawet gdy nie wyczerpuje znamion mobbingu (wyrok SN z 22 kwietnia 2015 r., II PK 157/14,).
    Wy­ko­ny­wa­nie w go­dzi­nach prze­zna­czo­nych na pracę akcji mar­ke­tin­go­wej pro­mu­ją­cej wła­sną dzia­łal­ność go­spo­dar­czą bez zgody pra­co­daw­cy (wyrok SN z 4 li­sto­pa­da 2010 r., sygn. II PK 110/10, wyrok SN z 5 czerw­ca 2007 r., sygn. I PK 5/07). Nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez pracodawcę (wyrok SN z 18 marca 2014 r., II PK 176/13).
    Prze­stęp­stwo kra­dzieży z uży­ciem broni pal­nej, które zo­sta­ło po­twier­dzo­ne wy­ro­kiem. Bezzasadne odsunięcie pracownika od wykonywania pracy, zwłaszcza powodujące utratę wyższego wynagrodzenia (wyrok SN z 20 września 2013 r., II PK 6/13).
    Cięż­kie na­ru­sze­nie pod­sta­wo­wych obo­wiąz­ków po­le­ga­ją­ce na wul­gar­nym, agre­syw­nym za­cho­wa­niu w sto­sun­ku do współ­pra­cow­ni­ka, ude­rza­jąc go, co spo­wo­do­wa­ło po­gor­sze­nie jego stanu zdro­wia. Zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
    Na­ru­sze­nie dys­cy­pli­ny pracy i pomoc fir­mie kon­ku­ren­cyj­nej w prze­ję­ciu ob­słu­gi­wa­nych przez spół­kę klien­tów, które po­le­ga­ło na sko­pio­wa­niu bazy klien­tów i do­star­cze­nie jej fir­mie ZENON (wyrok SN z 9 lipca 2009 r., sygn. II PK 46/09).  
    Ra­żą­ce nie­dbal­stwo po­le­ga­ją­ce na wej­ściu bez upraw­nień i upo­waż­nie­nia do sys­te­mu kompute­rowego kon­tra­hen­ta pra­co­daw­cy i usu­nię­ciu z niego pli­ków znaj­du­ją­cych się na ser­we­rze sie­cio­wym (wyrok SN z 12 stycz­nia 2005 r., sygn. I PK 142/04).  
    Świa­do­me or­ga­ni­zo­wa­nie przez Pana rów­no­cze­sne­go przej­ścia kilku pra­cow­ni­ków do pra­co­daw­cy pro­wa­dzą­ce­go dzia­łal­ność kon­ku­ren­cyj­ną (wyrok SN z 5 kwiet­nia 2005 r. sygn. I PK 208/04).  
    Na­ru­sze­nie pod­sta­wo­wych obo­wiąz­ków pra­cow­ni­czych po­le­ga­ją­ce na ko­rzy­sta­niu w pracy przez kie­row­ni­ka działu IT z nie­le­gal­nych pro­gra­mów kom­pu­te­ro­wych (wyrok SN z 16 li­sto­pa­da 2004 r. sygn. I PK 36/04).  
    Cięż­kie na­ru­sze­nie pod­sta­wo­wych obo­wiąz­ków pracowni­czych po­le­ga­ją­ce na za­bra­niu z akt oso­bo­wych do­ku­men­tów do­ty­czą­cych sto­sun­ku pracy i upo­rczy­wa od­mo­wa ich zwro­tu na żą­da­nie pra­codawcy (wyrok SN z 6 gru­dnia 2001 r. sygn. I PKN 720/00).  
    Cięż­kie na­ru­sze­nie pod­sta­wo­wych obo­wiąz­ków pra­cow­ni­czych po­le­ga­ją­ce na usi­ło­wa­niu kra­dzie­ży mie­nia pra­co­daw­cy (wyrok SN z 12 lipca 2001 r. sygn. I PKN 532/00, wyrok SN z 12 wrze­śnia 2000 r. sygn. I PKN 28/00)  
    Nie­za­cho­wa­nie ko­niecz­nej prze­zor­no­ści i na­le­ży­tej ostroż­no­ści, po­le­ga­ją­ce na po­zo­sta­wie­niu pie­nię­dzy w nie­za­my­ka­nej szu­fla­dzie biur­ka na sta­no­wi­sku pracy, za­miast zło­że­nia ich do kasy pan­cer­nej na za­ple­czu (wyrok SN z 4 lipca 2001 r. sygn. I PKN 524/00)  
    Sa­mo­wol­ne wy­ko­na­nie za­bie­gu me­dycz­ne­go bez uzy­ska­nia nie­zbęd­nej zgody bez­po­śred­nie­go prze­ło­żo­ne­go (wyrok SN z 7 marca 2001 r. sygn. I PKN 293/00).  
    Cięż­kie na­ru­sze­nie pod­sta­wo­wych obo­wiąz­ków po­le­ga­ją­ce na za­ta­je­niu, że pracownik został za­li­czo­ny do grupy in­wa­lidz­kiej, co miało na celu wpro­wa­dze­nie w błąd od­no­śnie braku prze­ciw­wska­zań le­kar­skich do wy­ko­ny­wa­nia pracy (wyrok SN z 7 lu­te­go 2001 r. sygn. I PKN 244/00).  
    Niezachowanie precyzji i doprowadzenie do powstania błędu w oznaczeniu grupy krwi przez pracownika pracowni serologicznej, może być podstawą rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jedynie w przypadku udowodnienia winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pracownika (wyrok SN z 27 czerwca 2019 r., I PK 57/18).  
    Zawinione działanie pracownika powodujące samo zagrożenie interesów pracodawcy. Pojęcie to obejmuje także elementy niematerialne, jak np. dyscyplina pracy czy poszanowanie przez pracowników majątku i dobrego imienia pracodawcy. (wyrok SN z 27 marca 2019 r., II PK 321/17).  
    Uzyskanie przez wójta gminy informacji, że pracownik urzędu gminy zatrudniony na stanowisku urzędniczym został prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego (wyrok SN z 25 lipca 2018 r., I PK 207/17).  
    Dyrektor zakładu pracy (a zwłaszcza lekarz – dyrektor szpitala), który w czasie wielomiesięcznego zwolnienia lekarskiego, wykonywał pracę zarobkową, prowadząc tożsamą z czynnościami pracowniczymi działalność gospodarczą, dopuszcza się naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (wyrok SN z 17 maja 2018 r., I PK 69/17).