Wypowiedzenie umowy o pracę – najczęstsze przyczyny
Umowę o pracę można rozwiązać na wiele sposobów, np. na mocy porozumienia stron, za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia oraz przez upływ czasu zawartej umowy.
Rozwiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony za wypowiedzeniem wymaga od pracodawcy wskazania przyczyny wypowiedzenia. Co istotne, ten wymóg nie dotyczy pracownika, a więc pracownik nie musi podawać przyczyny swojego wypowiedzenia. Przyczyna wypowiedzenia musi być:
- uzasadniona,
- konkretna (a więc zrozumiała dla pracownika i nie może być zbyt ogólna),
- prawdziwa (nie może być hipotetyczna, musi rzeczywiście zaistnieć lub być przyszła, ale pewna i ma nastąpić w nieodległym terminie).
Podanie przyczyny wypowiedzenia ma bardzo ważne znaczenie dla pracownika, ponieważ tylko w tych granicach może toczyć się spór przed sądem (pracodawca nie może już wskazać kolejnej przyczyny wypowiedzenia, dopiero w sądzie), a także dla samej ważności wypowiedzenia, ponieważ jeśli nie zostanie wskazana przyczyna to wypowiedzenie umowy jest bezskuteczne.
Najczęstsze przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę
- utrata zaufania pracodawcy wobec pracownika – zwłaszcza gdy pracownik zajmuje stanowisko kierownicze,
- stawienie się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy,
- podjęcie działalności konkurencyjnej dla pracodawcy,
- likwidacja stanowiska pracy,
- częste nieobecności pracownika w pracy nawet od niego niezależne,
- brak dbałości, staranności w wykonywaniu obowiązków pracowniczych.
Od złożonego wypowiedzenia, przysługuje pracownikowi odwołanie do sądu pracy w terminie 21 dni od daty otrzymania pisma od pracodawcy. W odwołaniu pracownik może domagać się:
- żądania uznania wypowiedzenia za bezskuteczne,
- przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach,
- odszkodowania.
Przykładowe powody wypowiedzenia na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego:
Niezależna od pracownika | Zależna od pracownika |
---|---|
Likwidacja stanowiska pracy z powodu restrukturyzacji zakładu pracy. | Negatywna ocena roczna i kwartalna, która potwierdza niedostateczne przygotowania zawodowe i praktyczne do pełnienia funkcji kierowniczej (wyrok SN z 11 lutego 2005 r., sygn. akt I PK 178/04, wyrok SN z 13 maja 1998 r., sygn. akt I PKN 105/98). |
Zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy. Zgodnie z porozumieniem ze związkami zawodowymi do zwolnienia zostały wytypowane osoby, które mają prawo do emerytury. (wyrok SN z 14 stycznia 2008 r., sygn. II PK 102/07, wyrok SN z 3 listopada 2010 r., sygn. akt I PK 93/10). | Utrata zaufania do kierownika oddziału, polegająca na wyrażeniu w obecności innych pracowników, w obraźliwych słowach, dezaprobatę dla decyzji Prezesa (wyrok SN z 12 stycznia 2005 r., sygn. I PK 145/04, wyrok SN z 12 lipca 2001 r. sygn. I PKN 539/00). |
Likwidacja działu (wyrok SN z 19 maja 2011 r., sygn. III PK 75/10). | Prowadzenie prywatnej działalności w sposób zagrażający dobremu imieniu pracodawcy (wyrok SN z 5 września 1997 r., sygn. akt I PKN 223/97). |
Upadłość spółki. | Odmowa poddania się badaniom kontrolnym po okresie długotrwałej nieobecności w pracy (wyrok SN z 10 stycznia 2006 r., sygn. akt I PK 131/05). |
Zmiany technologiczno – organizacyjne skutkujące redukcją etatów (wyrok SN z 13 października 1999 r. sygn. I PKN 290/99). | Długotrwałe, powtarzające się absencje chorobowe zakłócające organizację pracy (wyrok SN z 21 października 1999 r., sygn. akt I PKN 323/99 , wyrok SN z 21 października 1999 r. sygn. I PKN 323/99). |
Dążenie do racjonalizacji struktury zatrudnienia (wyrok SN z 16 czerwca 1999 r. sygn. I PKN 106/99). | Odmowa przyjęcia nowego (zmienionego) zakresu czynności, który został ustalony zgodnie z umową o pracę i nie zmienia jej istotnych postanowień (wyrok SN z 12 luty 2010 r., sygn. akt II PK 215/09). |
Likwidacja komórki organizacyjnej, w której był zatrudniony pracownik. | Nieprzestrzeganie przepisów BHP, które zostało potwierdzone 3 upomnieniami wręczanym przez bezpośredniego przełożonego (wyrok SN z 14 września 1998 r. sygn. I PKN 322/98). |
Zmiany organizacyjne, które obejmuje między innymi przesunięcia pracowników między poszczególnymi działami (komórkami), ograniczenie zatrudnienia, zwiększenie zatrudnienia, a także likwidację stanowisk pracy (wyrok SN z 23 maja 1997 r. sygn. I PKN 176/97). | Nie wywiązywanie się z obowiązków pracowniczych polegające na braku raportowania do centrali (wyrok SN z 24 listopada 1998 r. sygn. I PKN 456/98). |
Zmiany organizacyjne, w tym likwidacja urzędu, spowodowane wprowadzeniem reformy administracji publicznej (wyrok SN z 22 września 2000 r. sygn. I PKN 35/00). | Brak dbałości o dobro zakładu, nie zastosowanie się do regulaminu pracy, co spowodowało zniszczenie koparki i znaczną stratę w mieniu pracodawcy (wyrok SN z 12 grudnia 2001 r., sygn. I PKN 728/00). |
Zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych tj. stratę głównego kontrahenta firmy, co wpłynęło na zmniejszenie produkcji. | Podejmowanie działalności zarobkowej konkurencyjnej względem pracodawcy (wyrok SN z 1 lipca 1998 r., sygn. I PKN 218/98). |
Nie przestrzeganie regulaminu pracy w punkcie dotyczącym sposobu ubioru do pracy pracowników banku pracujących na sali obsługi klienta (wyrok SN z 10 maja 2000 r. sygn. I PKN 630/99). | |
Bierność i bezczynność powodująca brak skuteczności w wykonywaniu powierzonych zadań (wyrok SN z 5 gru2000 r. sygn. I PKN 124/00) | |
Nieprawidłowe rozliczenie się z mienia o znacznej wartości, nierzetelne i niedokładne wydawania towarów z magazynu, co spowodowało stratę w mieniu firmy. | |
Utrata zaufania polegająca na stwierdzeniu niedoboru w kasie firmy spowodowanej naruszeniem przepisów finansowych (wyrok SN z 14 lipca 1999 r. sygn. I PKN 148/99, wyrok SN z 3 marca 2009 r., sygn. akt II PK 251/08). | |
Utarta zaufania która przejawia się w publicznej krytyce nowych celów spółki wyznaczonych przez Zarząd oraz okłamywanie bezpośredniego przełożonego (wyrok SN z 14 października 2004 r., sygn. I PK 697/03, wyrok SN z 25 stycznia 2005 r. sygn. II PK 171/04). | |
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, na podstawie tego samego zdarzenia, za które została nałożona na pracownika kara porządkowa. Pracodawca ma takie prawo w każdym przypadku, w którym waga naruszenia obowiązków jest na tyle znacząca, że uzasadnia przekonanie pracodawcy o niemożności dalszego zatrudnienia pracownika (Wyrok SN z 18 lutego 2015 r., I PK 171/14). | |
Niemożność porozumienia się i współpracy przełożonego z pracownikiem, wynikająca z ich odmiennej wizji prowadzenia zakładu pracy, wyrażająca się dezaprobatą pracownika dla zmian organizacyjnych i przejawiająca się w sposobie wykonywania obowiązków pracowniczych, może stanowić przyczynę utraty do niego zaufania pracodawcy i uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok SN z 6 marca 2018 r., II PK 75/17) |
Zależna od pracownika | Niezależna od pracownika |
---|---|
Stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwym (wyrok SN z 11 kwietnia 2000 r. sygn. I PKN 586/99). | Nauczyciel mianowany może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia, z powodu naruszenia przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi w miejscu pracy (wyrok SN z 13 czerwca 2018 r., III PK 59/17). |
Spożywanie alkoholu w miejscu i czasie pracy (wyrok SN z 4 listopada 2010 r., sygn. II PK 110/10). | Całkowite zaprzestanie przez pracodawcę wypłaty wynagrodzenia, jak i wypłacanie wynagrodzenia nieterminowo lub w zaniżonej wysokości (wyrok SN z 21 czerwca 2017 r., II PK 198/16). |
Rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego przed udzieleniem go przez pracodawcę, co spowodowało zakłócenie porządku pracy (wyrok SN z 16 września 2008 r., sygn. II PK 26/08). | Umyślne naruszanie przez przełożonego godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, nawet gdy nie wyczerpuje znamion mobbingu (wyrok SN z 22 kwietnia 2015 r., II PK 157/14,). |
Wykonywanie w godzinach przeznaczonych na pracę akcji marketingowej promującej własną działalność gospodarczą bez zgody pracodawcy (wyrok SN z 4 listopada 2010 r., sygn. II PK 110/10, wyrok SN z 5 czerwca 2007 r., sygn. I PK 5/07). | Nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez pracodawcę (wyrok SN z 18 marca 2014 r., II PK 176/13). |
Przestępstwo kradzieży z użyciem broni palnej, które zostało potwierdzone wyrokiem. | Bezzasadne odsunięcie pracownika od wykonywania pracy, zwłaszcza powodujące utratę wyższego wynagrodzenia (wyrok SN z 20 września 2013 r., II PK 6/13). |
Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków polegające na wulgarnym, agresywnym zachowaniu w stosunku do współpracownika, uderzając go, co spowodowało pogorszenie jego stanu zdrowia. | Zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. |
Naruszenie dyscypliny pracy i pomoc firmie konkurencyjnej w przejęciu obsługiwanych przez spółkę klientów, które polegało na skopiowaniu bazy klientów i dostarczenie jej firmie ZENON (wyrok SN z 9 lipca 2009 r., sygn. II PK 46/09). | |
Rażące niedbalstwo polegające na wejściu bez uprawnień i upoważnienia do systemu komputerowego kontrahenta pracodawcy i usunięciu z niego plików znajdujących się na serwerze sieciowym (wyrok SN z 12 stycznia 2005 r., sygn. I PK 142/04). | |
Świadome organizowanie przez Pana równoczesnego przejścia kilku pracowników do pracodawcy prowadzącego działalność konkurencyjną (wyrok SN z 5 kwietnia 2005 r. sygn. I PK 208/04). | |
Naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegające na korzystaniu w pracy przez kierownika działu IT z nielegalnych programów komputerowych (wyrok SN z 16 listopada 2004 r. sygn. I PK 36/04). | |
Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegające na zabraniu z akt osobowych dokumentów dotyczących stosunku pracy i uporczywa odmowa ich zwrotu na żądanie pracodawcy (wyrok SN z 6 grudnia 2001 r. sygn. I PKN 720/00). | |
Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegające na usiłowaniu kradzieży mienia pracodawcy (wyrok SN z 12 lipca 2001 r. sygn. I PKN 532/00, wyrok SN z 12 września 2000 r. sygn. I PKN 28/00) | |
Niezachowanie koniecznej przezorności i należytej ostrożności, polegające na pozostawieniu pieniędzy w niezamykanej szufladzie biurka na stanowisku pracy, zamiast złożenia ich do kasy pancernej na zapleczu (wyrok SN z 4 lipca 2001 r. sygn. I PKN 524/00) | |
Samowolne wykonanie zabiegu medycznego bez uzyskania niezbędnej zgody bezpośredniego przełożonego (wyrok SN z 7 marca 2001 r. sygn. I PKN 293/00). | |
Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków polegające na zatajeniu, że pracownik został zaliczony do grupy inwalidzkiej, co miało na celu wprowadzenie w błąd odnośnie braku przeciwwskazań lekarskich do wykonywania pracy (wyrok SN z 7 lutego 2001 r. sygn. I PKN 244/00). | |
Niezachowanie precyzji i doprowadzenie do powstania błędu w oznaczeniu grupy krwi przez pracownika pracowni serologicznej, może być podstawą rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jedynie w przypadku udowodnienia winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pracownika (wyrok SN z 27 czerwca 2019 r., I PK 57/18). | |
Zawinione działanie pracownika powodujące samo zagrożenie interesów pracodawcy. Pojęcie to obejmuje także elementy niematerialne, jak np. dyscyplina pracy czy poszanowanie przez pracowników majątku i dobrego imienia pracodawcy. (wyrok SN z 27 marca 2019 r., II PK 321/17). | |
Uzyskanie przez wójta gminy informacji, że pracownik urzędu gminy zatrudniony na stanowisku urzędniczym został prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego (wyrok SN z 25 lipca 2018 r., I PK 207/17). | |
Dyrektor zakładu pracy (a zwłaszcza lekarz – dyrektor szpitala), który w czasie wielomiesięcznego zwolnienia lekarskiego, wykonywał pracę zarobkową, prowadząc tożsamą z czynnościami pracowniczymi działalność gospodarczą, dopuszcza się naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (wyrok SN z 17 maja 2018 r., I PK 69/17). |