Blog

Prawo do urlopu ojcowskiego zgodnie z art. 182³ Kodeksu pracy ma „ojciec wychowujący dziecko”. Mimo, że przepisy nie definiują powyższego pojęcia, w praktyce przyjmuje się, że prawo do urlopu mają ojcowie, którzy sprawują nad dzieckiem faktyczną władzę rodzicielską. Zatem ojcowie, którzy są jej pozbawieni nie mają prawa do zasiłku za okres urlopu ojcowskiego. Należy też przyjąć, że separacja rodziców nie pozbawia prawa do urlopu ojca, który czynnie uczestniczy w wychowaniu dziecka.

Prawo do urlop ojcowskiego ma tylko ojciec dziecka pozostający w stosunku pracy. Urlop ojcowski jest bowiem uprawnieniem pracowniczym. Natomiast ojcom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy przysługuje za okres urlopu ojcowskiego zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

ZAPAMIĘTAJ!

Prawo do urlopu ojcowskiego ma tylko pracownik-ojciec. Natomiast wszystkie osoby odprowadzające składkę chorobową nabędą za okres urlopu ojcowskiego prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Ojciec dziecka może wykorzystywać urlop ojcowski (lub za okres tego urlopu pobierać zasiłek macierzyński) niezależnie od innych uprawnień z których korzysta matka dziecka. To oznacza, że ojciec dziecka może korzystać z urlopu ojcowskiego w tym samym czasie, kiedy matka dziecka przebywa na podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim lub urlopie rodzicielskim.

Prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje:

• nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia,
• w przypadku ojca adopcyjnego do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.

Wniosek o urlop ojcowski należy złożyć z 7-dniowym wyprzedzeniem

Pracownik, który chce skorzystać z urlopu ojcowskiego 7 dni przed planowym terminem rozpoczęcia urlopu musi złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Ubezpieczony, który nie wykonuje pracy na etacie ale odprowadza składkę chorobową powinien w tym terminie wystąpić do płatnika zasiłku z pisemnym wnioskiem o zasiłek macierzyński.

ZAPAMIĘTAJ!

Płatnikiem zasiłków może być:

• płatnik składek (np. pracodawca, zleceniodawca) jeżeli na dzień 30 listopada roku poprzedniego zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego co najmniej 21 osób lub

• ZUS.

Pracodawca może nie udzielić urlopu ojcowskiego pracownikowi, który nie zachował 7-dniowego wyprzedzenia. Jeżeli jednak pracodawca udzieli pracownikowi takiego urlopu, np. 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania, ZUS nie ma prawa tego kwestionować. Jest tak, bowiem prawo do urlopu ojcowskiego pracownik nabywa się na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Pracodawca nie może odmówić prawa do urlopu ojcowskiego na podstawie prawidłowo złożonego przez pracownika wniosku.

ZAPAMIĘTAJ!

Pracodawca nie może odmówić pracownikowi prawa do urlopu ojcowskiego nawet wówczas, jeżeli obecność pracownika w zakładzie jest niezbędna.

Do urlopu ojcowskiego nie ma zastosowania art. 167 Kodeksu pracy regulujący sytuacje, w których można odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego. Zatem pracodawca nie może odwołać pracownika z urlopu ojcowskiego z żadnego powodu, nawet jeżeli w zakładzie wystąpi:

• awaria,
• nagła absencja innego kluczowego pracownika.

Należy dodać, że w tej sytuacji pracodawca nie może też wyciągnąć żadnych negatywnych konsekwencji w stosunku do pracownika za nie stawienie się do pracy.

Jak udzielać urlopu ojcowskiego – wymiar urlopu

Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 2 tygodnie. Tydzień urlopu to 7 kolejnych dni kalendarzowych. Zatem pracownik ma prawo do 14 dni urlopu ojcowskiego wliczając do nich zarówno soboty, niedziele jak i święta.

PRZYKŁAD

Listopad 2014

Pon	Wt	Śr	Czw	Pt	Sob	Niedz
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30

Pracownik złożył wniosek o urlop ojcowski 24 października 2014 r. z terminem rozpoczęcia od 3 listopada. 14 dni urlopu ojcowskiego upłynie 16 listopada niezależnie od tego, że 11 listopada wypada święto a 8, 9, 15 i 16 listopada to dni wolne od pracy dla pracownika (odpowiednio soboty i niedziele).

W przypadku porodu mnogiego wymiar urlopu ojcowskiego nie jest zwiększany o kolejne 2 tygodnie na każde dziecko. Wymiaru urlopu ojcowskiego jest stały i zawsze wynosi 2 tygodnie, nawet jeżeli matka urodzi bliźniaki czy trojaczki.

Należy podkreślić, że wymiar urlop ojcowskiego jest niepodzielny co oznacza, że nie można udzielić go na kilka dni lub podzielić, np. na dwie części.

Powyższa zasada nie ma zastosowania w przypadku obligatoryjnego skrócenia urlopu ojcowskiego z powodu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy. Jeżeli w trakcie korzystania z urlopu dziecko ukończy rok, urlop ojcowski albo odpowiednio zasiłek macierzyński za ten okres ulegają skróceniu.

PRZYKŁAD

Listopad 2014

Pon	Wt	Śr	Czw	Pt	Sob	Niedz
					1	2
3 rozpoczęcie urlopu	4	5	6	7	8	9 ukończenie 12 mięsięcy przez syna
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30

Pracownik rozpoczął korzystanie z urlopu ojcowskiego od 3 listopada 2014 r. Syn pracownika skończy roczek 9 listopada 2014 r. Pracownikowi nie przysługuje 14 dni urlopu ojcowskiego tylko 6 dni tego urlopu.

Wykaz dokumentów do urlopu ojcowskiego

Dokumenty składane przez pracownika do pracodawcy	Dokumenty składane do ZUS np. przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą lub zleceniobiorcę
skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, albo prawomocne postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka, lub kopia wymienionych dokumentów potwierdzona przez płatnika zasiłku (pracodawcę, ZUS) za zgodność z oryginałem
wniosek o urlop ojcowski	wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego złożony przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku macierzyńskiego, zawierający datę, od której ubezpieczony zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego
	oświadczenie, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został wcześniej pobrany z innego tytułu
	zaświadczenie o przerwaniu działalności zarobkowej i jego okresie – w przypadku osób prowadzących działalność
	zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3b – w przypadku ubezpieczonych wykonujących pozarolniczą działalność, ubezpieczonych współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz duchownych albo zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3a – w przypadku pozostałych ubezpieczonych

ZUS powinien wypłacić zasiłek macierzyński nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia dokumentów. Decyzja odmowna powinna być wydana najpóźniej w terminie 30 dni od daty złożenia dokumentów. Od decyzji o odmowie prawa do zasiłku macierzyńskiego przysługuje odwołanie do Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w terminie 1miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Kontrowersje wokół urlopu ojcowskiego

Jeżeli pracownik ma kilka tytułów do ubezpieczenia chorobowego może nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego z każdego z tych tytułów, ponieważ prawa i obowiązki należy ustalać odrębnie dla każdego z tytułów.

W przypadku kilku tytułów do ubezpieczenia chorobowego nie budzi wątpliwości prawo ojca do urlopu z każdego tytułu. Po wejściu w życie przepisów o urlopie ojcowskim Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stało na stanowisku, że pracownik posiadający kilka tytułów do ubezpieczenia musi wykorzystać urlop ojcowski w tym samym terminie z każdego tytułu, ponieważ w innym wypadku utraci prawo do urlopu ojcowskiego u innych pracodawców.

Jednak w piśmie z dnia 27 marca 2012 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej uznało, że prawo do urlopu ojcowskiego nie oznacza konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zatem nie ma przeszkód prawnych, aby pracownik pozostający równolegle w kilku stosunkach pracy, skorzystał z urlopu ojcowskiego u wszystkich pracodawców w różnych, niepokrywających się terminach.

Należy uznać, że taka interpretacja jest sprzeczna z celem urlopu ojcowskiego, którego przeznaczeniem jest niewątpliwie sprawowanie opieki nad dzieckiem. W sytuacji, gdy ojciec w czasie korzystania z urlopu ojcowskiego rezygnuje tylko częściowo z zatrudnienia nie może w pełni zajmować się dzieckiem.

Ponieważ jednak sposób wykorzystania tego urlopu w przypadkach kilku tytułów do ubezpieczenia nie jest uregulowany w przepisach, obecne stanowisko MPiPS jest korzystne dla przyszłych i obecnych ojców. Nie oznacza to jednak, że nie ulegnie ono zmianie, bowiem nadal jest to tylko swobodna interpretacja, która nie wynika z przepisów prawa.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 167, art. 182³, art. 183¹ ust. 1, art. 184 Kodeksu pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)

● art. 29 ust. 5a, art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159)

Katarzyna Kalata

Data: 13.10.2014 r.